Na czym polega dezynfekcja narzędzi i urządzeń higieniczno-sanitarnych?

Dezynfekcja to termin, który kojarzy się często ze szpitalami czy przychodniami. Jednak w praktyce zagadnienie regularnej dezynfekcji narzędzi i urządzeń higieniczno-sanitarnych dotyczy o wiele szerszego spektrum podmiotów. Oprócz placówek medycznych są to także zakłady fryzjerskie, salony kosmetyczne, kliniki weterynaryjne czy nawet lokale gastronomiczne. Dezynfekcja pomieszczeń w określonych okolicznościach odbywa się także w miejscach pracy, obiektach użyteczności publicznej czy biurach. Zrozumienie istoty dezynfekcji, jej metod oraz prawidłowego stosowania jest fundamentalne dla utrzymania wysokiego poziomu higieny i ochrony zdrowia publicznego.

Autor zdjęcia: Alberto Ortega / Adobe Stock

Co to jest dezynfekcja?

Dezynfekcja to proces, który ma na celu zniszczenie lub neutralizację mikroorganizmów na narzędziach, urządzeniach, skórze czy innych powierzchniach. W przeciwieństwie do sterylizacji, która eliminuje wszystkie formy życia mikrobiologicznego, dezynfekcja skupia się głównie na redukcji ilości patogenów do poziomu, który nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Proces ten jest szczególnie istotny w kontekście narzędzi i urządzeń higieniczno-sanitarnych, które są często narażone na kontakt z różnorodnymi mikroorganizmami.

Dezynfekcja narzędzi kosmetycznych czy medycznych to zwykle pierwszy, wstępny etap do ich sterylizacji. Kolejny krok to przygotowanie pakietów do sterylizacji. Służą do tego np. torebki do sterylizacji (lub rękawy), specjalny autoklaw oraz inne potrzebne akcesoria.

Czy dezynfekcja i sterylizacja to to samo?

Często terminy "dezynfekcja" i "sterylizacja" są mylnie zamiennie  używane. Warto jednak podkreślić, że istnieją między nimi istotne różnice:

Dezynfekcja:

• redukuje liczbę mikroorganizmów do bezpiecznego poziomu,
• eliminuje większość patogenów, ale nie wszystkie formy mikroorganizmów,
• jest wystarczająca dla większości przedmiotów codziennego użytku,
• może być przeprowadzana różnymi metodami, często przy użyciu środków chemicznych.

Sterylizacja:

• eliminuje wszystkie formy życia mikrobiologicznego, w tym formy przetrwalnikowe.
• jest procesem, który podlega kontroli,
• wymagana jest dla narzędzi medycznych które miały kontakt z błonami śluzowymi lub naruszyły albo mogły naruszyć ciągłość tkanki skóry,
• najczęściej przeprowadzana jest w specjalnych urządzeniach nazywanych sterylizatorami.

Zrozumienie tej różnicy jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej metody w zależności od przeznaczenia danego narzędzia czy urządzenia.

Rodzaje dezynfekcji

Istnieje kilka głównych metod dezynfekcji narzędzi i urządzeń higieniczno-sanitarnych. Każda z nich ma swoje zalety i ograniczenia, a wybór odpowiedniej metody zależy od rodzaju dezynfekowanej powierzchni, dostępnych środków oraz wymaganego poziomu dezynfekcji.

• Dezynfekcja chemiczna – jest to najpowszechniejsza metoda dezynfekcji, polegająca na użyciu środków chemicznych (np. alkoholu, aldehydów, utleniaczy itp.). Na tej zasadzie działa popularny płyn do dezynfekcji rąk. Przy stosowaniu dezynfekcji chemicznej kluczowe jest przestrzeganie zaleceń producenta dotyczących stężenia roztworu i czasu kontaktu.
• Dezynfekcja termiczna – metoda wykorzystuje wysoką temperaturę do niszczenia mikroorganizmów.
• Dezynfekcja fizyczna – w przypadku tej metody dezynfekcji stosuje się parę wodną o temperaturze ok. 100°C lub światło UV o długości 256 nm.
• Dezynfekcja termiczno-chemiczna – jak sama nazwa mówi, polega na połączeniu działania wysokiej temperatury i środków chemicznych.

Dezynfekcja skóry, a dezynfekcja powierzchni

Proces dezynfekcji skóry zazwyczaj obejmuje stosowanie takich środków jak mydło, żel antybakteryjny czy specjalistyczny płyn do dezynfekcji rąk. Dezynfekcja rąk zalecana jest w wielu sytuacjach, między innymi po wizycie w toalecie, po wykonaniu prac porządkowych lub kontakcie z potencjalnie skażonymi przedmiotami, przed spożywaniem posiłków, a także po ekspozycji na krew lub inne substancje pochodzenia organicznego. Procedura ta przeprowadzana jest także przed i po różnych zabiegach medycznych.

W przypadku odkażania powierzchni stosuje się często preparaty o większej sile działania niż te przeznaczone do dezynfekcji rąk. Skuteczne środki do dezynfekcji powierzchni powinny zawierać substancje o potwierdzonym spektrum działania, np. nadtlenek wodoru czy alkohol. Podczas przeprowadzania dezynfekcji pomieszczeń i sprzętów, niezbędne jest stosowanie rękawiczek ochronnych.

W obliczu globalnych wyzwań zdrowotnych dezynfekcja zyskuje na znaczeniu. Dlatego tak ważne jest ciągłe podnoszenie świadomości na temat prawidłowych praktyk dezynfekcyjnych oraz inwestowanie w badania i rozwój nowych, jeszcze skuteczniejszych metod eliminacji patogenów.