USG piersi - nowoczesna diagnostyka schorzeń sutka

Ultrasonografia piersi stanowi nieodłączny element kompleksowej diagnostyki schorzeń sutka, będąc metodą uzupełniającą mammografię i badanie kliniczne. USG piersi zyskało szczególne znaczenie w ostatnich latach dzięki postępowi technologicznemu w zakresie aparatury ultrasonograficznej oraz rosnącej świadomości znaczenia wczesnej diagnostyki raka piersi. Ta nieinwazyjna metoda obrazowania pozwala na szczegółową ocenę struktury tkanki gruczołowej, identyfikację zmian ogniskowych oraz różnicowanie między zmianami litymi a płynowymi, co ma kluczowe znaczenie w procesie diagnostycznym.

Nowoczesne badanie USG piersi wykorzystuje wysokoczęstotliwościowe głowice liniowe, które zapewniają doskonałą rozdzielczość dla struktur powierzchownych. Techniki uzupełniające, takie jak elastografia, ultrasonografia kontrastowa oraz automatyczne systemy skanowania całej piersi (ABUS), znacznie poszerzają możliwości diagnostyczne tej metody. Szczególnie wartościowe jest USG u kobiet młodych z gęstą tkanką gruczołową, gdzie mammografia może mieć ograniczoną czułość diagnostyczną.

Wskazania do badania USG piersi

Podstawowe wskazania do wykonania USG piersi obejmują wyczuwalną zmianę w piersi stwierdzoną podczas samobadania lub badania lekarskiego, ból piersi niewyjaśniony innymi przyczynami, a także nieprawidłowości wykryte w mammografii wymagające dalszej oceny. Szczególnie ważne jest USG w przypadku gęstej tkanki gruczołowej (kategorii C i D według BI-RADS), gdzie mammografia może nie wykryć wszystkich zmian ze względu na maskowanie przez tkankę gruczołową. Młody wiek pacjentki (poniżej 40 roku życia) często stanowi wskazanie do USG jako metody pierwszego wyboru w diagnostyce zmian w piersi.

Kontrola znanych zmian łagodnych w piersi, takich jak torbiele czy fibroadenoma, również wymaga regularnych badań USG w celu monitorowania ich wielkości i struktury. Badanie to jest niezbędne podczas ciąży i karmienia piersią, gdy zachodzące zmiany hormonalne mogą wpływać na strukturę piersi oraz gdy wykonanie mammografii jest przeciwwskazane. USG piersi służy także do kontroli po zabiegach chirurgicznych, biopsji oraz w monitorowaniu skuteczności leczenia neoadjuwantowego raka piersi.

Badania profilaktyczne USG piersi są zalecane u kobiet z obciążeniem rodzinnym rakiem piersi oraz u nosicielek mutacji genów BRCA1 i BRCA2, gdzie mogą służyć jako uzupełnienie mammografii i rezonansu magnetycznego. Kobiety z zespołem Li-Fraumeni, ataksją-teleangiektazją oraz innymi zespołami predysponującymi do nowotworów również powinny być objęte regularnymi badaniami ultrasonograficznymi piersi.

Technika wykonywania i obrazowanie ultrasonograficzne

Właściwa technika wykonywania USG piersi wymaga systematycznego podejścia zapewniającego ocenę całej piersi oraz węzłów chłonnych regionalnych. Badanie wykonuje się w pozycji leżącej na plecach z uniesionymi ramionami, co pozwala na optymalne rozłożenie tkanki gruczołowej. Wysokoczęstotliwościowa głowica (10-15 MHz) umożliwia uzyskanie wysokiej rozdzielczości dla struktur powierzchownych, podczas gdy niższe częstotliwości (5-7 MHz) mogą być użyteczne u pacjentek z dużymi piersiami.

Systematyczna ocena rozpoczyna się od kwadrantu zewnętrzno-górnego, następnie obejmuje pozostałe kwadranty oraz okolice brodawki sutkowej i węzły chłonne pachowe, podobojczykowe i w łańcuchu piersiowym wewnętrznym. Każda wykryta zmiana powinna być oceniona w co najmniej dwóch prostopadłych płaszczyznach z pomiarem wymiarów oraz oceną cech morfologicznych. Dokumentacja badania powinna zawierać reprezentatywne obrazy wszystkich istotnych struktur oraz szczegółowy opis wykrytych zmian zgodnie z klasyfikacją BI-RADS US.

Ocena ultrasonograficzna zmian w piersi opiera się na analizie kształtu, granic, echogeniczności, obecności wzmocnienia akustycznego lub cienia akustycznego oraz wzoru unaczynienia w badaniu Doppler. Zmiany łagodne charakteryzują się zazwyczaj owalnym kształtem, wyraźnymi granicami, wzmocnieniem akustycznym oraz brakiem patologicznego unaczynienia. Zmiany podejrzane często prezentują nieregularny kształt, niewyraźne granice, hipoechogeniczność, cień akustyczny oraz wzmożone unaczynienie.

Klasyfikacja BI-RADS i interpretacja wyników

System BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System) dla ultrasonografii piersi stanowi ustandaryzowaną metodę opisu i klasyfikacji zmian wykrywanych w badaniu USG. Kategorie BI-RADS US od 1 do 6 odpowiadają różnemu ryzyku złośliwości i determinują dalsze postępowanie diagnostyczne. Kategoria 1 oznacza badanie prawidłowe bez zmian ogniskowych, kategoria 2 - zmiany zdecydowanie łagodne, kategoria 3 - zmiany prawdopodobnie łagodne wymagające kontroli.

Kategorie 4 i 5 wskazują na zmiany podejrzane o złośliwość wymagające weryfikacji histopatologicznej, podczas gdy kategoria 6 dotyczy zmian z już potwierdzonym rakiem piersi. Kategoria 4 jest dodatkowo podzielona na podkategorie 4A (niskie podejrzenie złośliwości 2-10%), 4B (umiarkowane podejrzenie 10-50%) oraz 4C (wysokie podejrzenie 50-95%). Taka klasyfikacja umożliwia standaryzację raportów oraz ułatwia komunikację między radiologami a klinicystami.

Interpretacja wyników USG piersi wymaga korelacji z obrazem klinicznym oraz wynikami innych badań obrazowych. Torbiele proste charakteryzują się brakiem ech wewnętrznych, wyraźnymi granicami oraz wzmocnieniem akustycznym. Fibroadenoma typowo prezentuje się jako owalna, hipoechogeniczna zmiana z wyraźnymi granicami i możliwym wzmocnieniem akustycznym. Rak piersi może mieć różnorodny obraz ultrasonograficzny, ale często charakteryzuje się nieregularnym kształtem, niewyraźnymi granicami oraz cieniem akustycznym.

Rola USG w diagnostyce raka piersi

Ultrasonografia piersi odgrywa kluczową rolę w diagnostyce raka piersi, szczególnie jako metoda uzupełniająca mammografię oraz w przypadkach, gdy mammografia jest niewystarczająca lub przeciwwskazana. USG charakteryzuje się wysoką czułością w wykrywaniu inwazyjnych raków piersi, choć może mieć ograniczenia w detekcji zmian przedinwazyjnych (DCIS) bez towarzyszącego komponentu inwazyjnego. Szczególną wartość USG ma w ocenie zmian wykrytych w mammografii, różnicowaniu między zmianami litymi a płynowymi oraz w prowadzeniu biopsji pod kontrolą ultrasonograficzną.

Badanie USG umożliwia również ocenę węzłów chłonnych regionalnych, co ma znaczenie w określeniu stopnia zaawansowania raka piersi. Podejrzane cechy ultrasonograficzne węzłów chłonnych obejmują powiększenie, utratę normalnej architektury z zanikiem wnęka naczyniowego oraz niejednorodną echogeniczność. Biopsja węzłów chłonnych pod kontrolą USG może w niektórych przypadkach zastąpić bardziej inwazyjną biopsję węzła wartowniczego.

Monitoring leczenia neoadjuwantowego raka piersi za pomocą USG pozwala na ocenę odpowiedzi na chemioterapię i może wpływać na planowanie dalszego leczenia chirurgicznego. Redukcja wymiarów guza oraz zmiany w echogeniczności mogą świadczyć o pozytywnej odpowiedzi na leczenie. Po zakończonym leczeniu USG służy do kontroli miejsca po usuniętym guzie oraz wykrywania ewentualnego nawrotu miejscowego.

Innowacje technologiczne w USG piersi

Postęp technologiczny w ultrasonografii piersi obejmuje wprowadzenie technik takich jak elastografia, ultrasonografia kontrastowa, automatyczne systemy skanowania oraz sztuczna inteligencja. Elastografia umożliwia ocenę elastyczności tkanek, co może pomóc w różnicowaniu między zmianami łagodnymi a złośliwymi. Zmiany złośliwe są zazwyczaj twardsze od otaczającej tkanki i będą wykazywać niską elastyczność w badaniu elastograficznym.

Ultrasonografia kontrastowa (CEUS) wykorzystuje mikropęcherzyki kontrastu do oceny unaczynienia zmian w piersi. Zmiany złośliwe często charakteryzują się wzmożonym i nieregularnym wzmocnieniem kontrastowym w porównaniu ze zmianami łagodnymi. Automatyczne systemy skanowania całej piersi (ABUS) pozwalają na uzyskanie powtarzalnych, standaryzowanych obrazów całej piersi, co może być szczególnie przydatne w badaniach przesiewowych u kobiet z gęstą tkanką gruczołową.

Sztuczna inteligencja i algorytmy uczenia maszynowego są coraz częściej wykorzystywane do wspomagania interpretacji obrazów USG piersi. Systemy te mogą pomóc w identyfikacji zmian podejrzanych, standaryzacji opisów oraz redukcji czasu potrzebnego na interpretację badań. Rozwój tych technologii może w przyszłości przyczynić się do poprawy czułości i swoistości diagnostycznej USG piersi oraz redukcji różnic w interpretacji między różnymi badającymi.

Szczegółowe informacje na temat wskazań, przebiegu i przygotowania do badania USG piersi znajdują się na https://multimed.pl/baza-wiedzy/badania-usg/usg-piersi-kiedy-wykonac-i-jak-przebiega-to-badanie, gdzie pacjentki mogą znaleźć kompleksowe wskazówki dotyczące tego istotnego badania diagnostycznego oraz informacje o przygotowaniu i interpretacji wyników.