Medyczny Nobel 2014 za badania nad mechanizmami orientowania się w przestrzeni

Laureaci otrzymali łącznie ok. 3,6 mln złotych

Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymali: John O´Keefe oraz małżeństwo May-Britt i Edvard I. Moser za odkrycie w mózgu „wewnętrznego GPS-u" - neuronów, które umożliwiają orientację w przestrzeni. "Tegoroczni laureaci Nobla odkryli w mózgu system pozycjonowania, "wewnętrzny GPS", który pozwala nam orientować się w przestrzeni" - podał Komitet Noblowski w uzasadnieniu.

Odkrycie trójki uczonych może pomóc lepiej zrozumieć mechanizm utraty pamięci przestrzennej, którą obserwuje się w chorobie Alzheimera. Ponadto badania nad „mózgowym GPS-em" otworzyły nowe drogi, które powinny doprowadzić do zrozumienia innych procesów poznawczych takich jak pamięć, myślenie i planowanie.

Z małżeństwem noblistów przez trzy lata współpracował dr Rafał Czajkowski z Pracowni Modeli Zwierzęcych w Centrum Neurobiologii w IBD PAN. Jego zdaniem "nagrodzono jedno z najwspanialszych, najznakomitszych, najbardziej zdumiewających odkryć w ostatnich latach, które popchnęło do przodu badania nad fizjologią, behawiorem i biochemią mózgu". Także prof. Jerzy Vetulani z Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie wyraził swoje uznanie dla tegorocznych laureatów: "To były badania tak ważne, że im się Nagroda Nobla należała" - stwierdził.

John O'Keefe od początku swojej liczącej 43 lata kariery zajmował się badaniem mózgu. Obecnie pełni funkcję dyrektora Sainsbury Wellcome Centre in Neural Circuits and Behaviour w University College Londyn. Z kolei Moserowie to piąte w historii małżeństwo nagrodzone Noblem, a May-Britt Moser jest jedenastą kobietą nagrodzoną Noblem w dziedzinie medycyny i fizjologii. Małżeństwo poznało się podczas studiów psychologicznych na Uniwersytecie w Oslo. Obecnie pani Moser prowadzi Kavli Institute for Systems Neuroscience na Uniwersytecie w Trondheim.

(mk)