Co to są niebezpieczne odpady medyczne i jak je utylizować?

Niebezpieczne odpady medyczne stanowią ok. 90% wszystkich odpadów medycznych generowanych w Polsce każdego roku. Ich niewłaściwie składowanie i utylizowanie stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i środowiska. Kolejnym ryzykiem są również konsekwencje prawne i finansowe dla wytwórców tego typu odpadów.

Czym są niebezpieczne odpady medyczne?

W Polsce wyróżnia się 3 rodzaje odpadów medycznych: zakaźne, niebezpieczne, inne niż zakaźne oraz inne niż niebezpieczne. Najwięcej zainteresowania i kontrowersji budzą dwie pierwsze grupy. Definicje tych odpadów dokładnie wyjaśnia Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Odpady medyczne zakaźne to specjalna kategoria odpadów generowanych w placówkach opieki zdrowotnej, takich jak szpitale, kliniki, laboratoria czy gabinety stomatologiczne. Są to odpady, które zawierają patogeny (takie jak wirusy, bakterie, grzyby), mogące wywołać infekcje u ludzi i zwierząt.

W tym przypadku należy przyjrzeć się załącznikowi nr 3 ustawy o odpadach. W tym miejscu dokładnie określono i opisano właściwość „zakaźne” H9 jako:

„Substancje i preparaty zawierające żywe drobnoustroje lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby u ludzi lub innych żywych organizmów”.

Niemniej do odpadów medycznych zakaźnych zalicza się:

• zużyte cewniki,
• narzędzia chirurgiczne i zabiegowe,
• strzykawki,
• aparaty do kroplówek,
• części ciała,
• organy,

• pojemniki na krew.

Odpady medyczne niebezpieczne – szczegóły na ich temat również znajdują się w załączniku nr 3 ustawy o odpadach. Wskazano tam szereg właściwości, według których można sklasyfikować odpady jako niebezpieczne. Poza wspomnianym wyżej H9 są to również:

• H1 „wybuchowe”: substancje i preparaty, które mogą wybuchnąć pod wpływem ognia lub które są bardziej wrażliwe na wstrząs lub tarcie niż dinitrobenzen.
• H2 „utleniające”: substancje i preparaty, które w kontakcie z innymi substancjami, w szczególności z substancjami łatwopalnymi, wykazują silne reakcje egzotermiczne.
• H3–A „wysoce łatwopalne”:  – substancje i preparaty ciekłe o temperaturze zapłonu niższej niż 21°C (w tym skrajnie łatwopalne ciecze) lub  –  substancje i preparaty, które mogą się rozgrzać, a następnie zapalić pod wpływem kontaktu z powietrzem w temperaturze otoczenia, bez doprowadzenia energii, lub  –  substancje i preparaty stałe, które mogą z łatwością zapalić się po krótkim kontakcie ze źródłem zapłonu i które palą się nadal lub ulegają zniszczeniu po usunięciu źródła zapłonu, lub  – substancje i preparaty gazowe, łatwopalne w powietrzu pod normalnym ciśnieniem, lub  –  substancje i preparaty, które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem tworzą wysoce łatwopalne gazy w niebezpiecznych ilościach.
• H3–B „łatwopalne”: substancje i preparaty ciekłe o temperaturze zapłonu równej lub wyższej niż 21°C i niższej niż lub równej 55°C.
• H4 „drażniące”: substancje i preparaty niewykazujące działania żrącego, które w wyniku bezpośredniego, długotrwałego lub powtarzającego się kontaktu ze skórą lub błoną śluzową mogą wywołać stan zapalny.
• H5 „szkodliwe”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą powodować ograniczone zagrożenie dla zdrowia.
• H6 „toksyczne”: substancje i preparaty (w tym substancje i preparaty bardzo toksyczne), które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą powodować poważne, ostre lub chroniczne zagrożenie dla zdrowia, a nawet śmierć.
• H7 „rakotwórcze”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać raka lub zwiększać częstotliwość jego występowania.
• H8 „żrące”: substancje i preparaty, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą spowodować ich zniszczenie.
• H10 „działające szkodliwie na rozrodczość”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać niedziedziczne wrodzone deformacje lub zwiększyć częstotliwość ich występowania.
• H11 „mutagenne”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania, spożycia lub wniknięcia przez skórę mogą wywołać dziedziczne defekty genetyczne lub zwiększyć częstotliwość ich występowania.
• H12 odpady, które w kontakcie z wodą, powietrzem lub kwasem uwalniają toksyczne lub bardzo toksyczne gazy.
• H13 „uczulające”: substancje i preparaty, które w przypadku ich wdychania lub wniknięcia przez skórę, są w stanie wywołać reakcję nadwrażliwości, tak że w wyniku dalszego narażenia na kontakt z tą substancją lub preparatem pojawiają się charakterystyczne skutki negatywne.
• H14 „ekotoksyczne”: odpady, które stanowią lub mogą stanowić bezpośrednie lub opóźnione zagrożenie dla co najmniej jednego elementu środowiska,

• H15 odpady, które po zakończeniu procesu unieszkodliwiania mogą w dowolny sposób wydzielić inną substancję, np. w formie odcieku, która ma którąkolwiek spośród cech wymienionych powyżej.

Jak utylizuje się odpady medyczne niebezpieczne?

Odpady medyczne niebezpieczne wymagają specjalnej uwagi ze względu na ich potencjał do przenoszenia chorób zakaźnych. Muszą być odpowiednio segregowane, przechowywane, transportowane i ostatecznie unieszkodliwiane, aby zminimalizować ryzyko związane z ich obecnością.

Wszystko to musi odbywać się zgodnie z przepisami sanitarnymi i ekologicznymi, aby chronić zarówno pracowników służby zdrowia, jak i społeczność jako całość. W związku z tym ważny jest aspekt edukacyjny. Pracownicy służby zdrowia i osoby odpowiedzialne za utylizację powinni być regularnie szkoleni w zakresie poprawnego postępowania z odpadami medycznymi.

Dzięki temu w placówkach generujących tego typu śmieci będzie można zminimalizować liczbę popełnianych błędów i zapanuje porządek. Gdy wewnątrz firmy panują dobre praktyki gospodarowania odpadami medycznymi, kolejnym krokiem jest dobór odpowiedniego partnera do transportu odpadów medycznych z firmy do miejsca utylizacji.

Tego typu usługi z dbałością o najwyższe standardy świadczy firma TPO, posiadając wszelkie certyfikaty i zezwolenia umożliwiające bezproblemowy i odpowiedzialny przewóz odpadów. Jednak to nie wszystko, gdyż TPO stawia na partnerską współpracę. W związku z tym oferuje kompleksowe usługi proponując również prowadzenie ewidencji sprawozdań BDO czy szkolenie personelu w zakresie gospodarowania odpadami.

Wybierając odpowiedzialnego i profesjonalnego transportera odpadów medycznych zyskuje się pewność, że zostaną one bezpiecznie dostarczone i właściwie rozliczone. W Polsce większość niebezpiecznych odpadów medycznych utylizuje się w spalarniach, a jedynie część unieszkodliwia się z wykorzystaniem metod alternatywnych. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: Co się dzieje z odpadami medycznymi? Ustawa o utylizacji odpadów medycznych.